Verstandskiezen
Derde grote kies
De derde grote kies achterin de mond wordt de verstandskies genoemd. In de onderstaande röntgenfoto zijn de verstandskiezen aangegeven met de gele pijlen. Een andere benaming voor verstandskies is derde molaar of M3.
Ondanks de stand achterin de mond heeft de naamgeving van de verstandskies niets te maken met ‘verre stand’. De verstandskies breekt over het algemeen door na de pubertijd, de periode dat ook het ‘verstand’ zou moeten komen, in het Engels wordt deze kies daarom ook wisdomtooth genoemd, de Duitse benaming is weißheitszahn en onze zuiderburen praten over het wijsdomtandeke. Over de verstandskiezen wordt veel gepraat, vaak in negatieve zin. Met behulp van de onderstaande onderwerpen zal geprobeerd worden om de feiten weer te verhelderen.
Doorbreken verstandskies
De verstandskies breekt gemiddeld tussen het achttiende en vierentwintigste levensjaar door, maar dit kan van persoon tot persoon zeer verschillend zijn. Bij 25% van de mensen zijn 1 of meer verstandskiezen niet aangelegd!
Het komt regelmatig voor dat verstandskiezen niet of niet volledig doorbreken. Vaak is o.a. weinig ruimte, obstructie door een andere kies of een abnormale doorbraakrichting de oorzaak hiervan. Dit wordt ook wel impactie genoemd. In sommige gevallen zal de verstandskies niet doorbreken ondanks dat er ogenschijnlijk geen belemmering is, dit wordt retentie genoemd.
Het bovenstaande geldt in principe voor zowel de verstandskies boven als onder, maar over het algemeen zal de onderverstandskies moeizamer doorbreken en meer klachten veroorzaken.
Indicaties
Hieronder een samenvatting van veel voorkomende indicaties waarom verstandskiezen verwijderd worden:
Ontsteking van het tandvlees wat vaak gedeeltelijk over de verstandkies heen ligt (pericoronitis).
Niet geheel doorbreken of scheef doorbreken, waardoor ze niet goed schoongehouden kunnen worden en/of op niet meer goed dicht gebeten kan worden (op wang bijten).
Tandbederf, welke door de moeilijkheidsgraad of ligging of functie van de verstandskies niet zinvol/ mogelijk is om te vullen.
Tandvlees ontsteking (parodontitis) met botverlies rondom de verstandskies.
Voorkomen van (verdere) beschadiging van de kies ervoor, doordat de verstandskies er tegenaan duwt (resorptie), of door bijv. de aanwezigheid van tandbederf en/of tandvleesontsteking.
Voorkomen van het ontstaan van een cyste of zelfs tumor, hoewel de kans hierop gelukkig klein is.